W ostatnich latach w leczeniu chorych na raka nerki dokonały się istotne zmiany, wprowadzono nowoczesne leki ukierunkowane na cele molekularne i nowoczesną immunoterapię. Poznano różne mechanizmy aktywacji szlaków przekaźnictwa w obrębie komórek nowotworowych. Wszystko to sprawiło, że leczenie tej grupy chorych znacznie się skomplikowało. Opracowano strategię leczenia sekwencyjnego. Niestety, ciągle jeszcze nie zostały określone czynniki predykcyjne, które wskazywałyby, jaka grupa chorych odniosłaby największe korzyści z zastosowania określonej terapii. W konsekwencji lekarze w codziennej praktyce klinicznej konfrontowali się z różnorodnymi trudnościami dotyczącymi doboru właściwej terapii. Niniejsza monografia powstała na podstawie doświadczeń autorów. Celem projektu wydawniczego było stworzenie pewnego rodzaju platformy wymiany poglądów pomiędzy doświadczonymi lekarzami zajmującymi się leczeniem chorych na nowotwory nerki a lekarzami praktykami. Atutem niniejszej książki jest to, że poza aktualną wiedzą naukową, popartą cytowaniem światowego piśmiennictwa, przekazuje ona także wiedzę praktyczną zdobytą podczas wieloletniej praktyki. Książka składa się z ponad 60 pytań i odpowiedzi dotyczących określonych problemów diagnostycznych i terapeutycznych. Przy doborze zagadnień kierowaliśmy się przede wszystkim ich przydatnością kliniczną. Mamy nadzieję, że przejrzysty układ publikacji i zawarta w niej wiedza praktyczna, dotycząca głównie problemów pojawiających się w codziennej praktyce, zwiększy walory edukacyjne tej pozycji. Jesteśmy przekonani, że sprosta ona aktualnym oczekiwaniom i potrzebom lekarzy onkologów. Mamy świadomość tego, że postępy w onkologii dokonują się w bardzo dużym tempie, dlatego w przyszłości planujemy wznowienia, by wiedza była aktualizowana na bieżąco w miarę pojawiania się nowych istotnych publikacji naukowych dotyczących leczenia chorych na raka nerki. W związku z tym, gdyby pojawiły się propozycje dodatkowych, nieujętych w niniejszym tomie pytań, prosimy o nadsyłanie ich do wydawcy. Liczymy, że niniejsza książka przyczyni się do uzupełnienia i utrwalenia wiedzy lekarzy onkologów, szczególnie specjalizujących się w leczeniu tej grupy chorych, oraz pozwoli na wypracowanie optymalnego, ale zawsze indywidualnego programu leczenia pacjentów. Jako Redaktorzy chcemy podkreślić, że zawarte w niniejszej monografii odpowiedzi przedstawiają niezależne poglądy poszczególnych autorów, oparte na danych pochodzących z najnowszych doniesień naukowych i doświadczeniach własnych, nie są zaś efektem uzgodnień w ramach kolegium redakcyjnego. Z ogromną przyjemnością oddajemy w Państwa ręce tę pozycję. Mamy nadzieję, że okaże się ona niezbędna w bibliotece lekarza onkologa, a największą satysfakcję sprawi autorom fakt, że przekazana wiedza przyczyni się do podejmowania trafnych decyzji terapeutycznych. Chcielibyśmy podziękować wszystkim współautorom za trud włożony w przygotowanie tej unikatowej publikacji. Ponadto dziękujemy dr n. med. Joannie Kruszewskiej i dr n. med. Marcie Myśliwiec za nieocenioną pomoc techniczną podczas pracy nad publikacją. Zachęcamy Państwa do lektury Prof. dr hab. n. med. Marek Z. Wojtukiewicz Dr bab. n. med. Rafał Stec
Pytania 1-12 1. U których chorych na raka nerki powinno się wykonywać nefrektomię cytoredukcyjną? 2. Których chorych z rozpoznanym rakiem nerki należy skierować na badania genetyczne? 3. Czy istnieją wskazania do adjuwantowej terapii systemowej u pacjentów po nefrektomii? 4. Jakie leczenie systemowe należy rekomendować jako wyjściowe u chorego na rozsianego raka jasnokomórkowego nerki w dobrej grupie prognostycznej na podstawie zaleceń międzynarodowych towarzystw naukowych (NCCN, ASCO, ESMO, EUA)? 5. Jakie leczenie systemowe należy rekomendować jako wyjściowe u chorego na rozsianego raka jasnokomórkowego nerki w pośredniej/ /złej grupie prognostycznej na podstawie zaleceń międzynarodowych towarzystw naukowych (NCCN, ASCO, ESMO, EUA)? 6. Jakie jest miejsce inhibitorów kinaz tyrozynowych w leczeniu chorych na rozsianego raka nerki? 7. Jakie leczenie systemowe należy rekomendować u chorego na rozsianego raka nerki z różnicowaniem sarkomatycznym (mięsakowym) na podstawie zaleceń międzynarodowych towarzystw naukowych (NCCN, ASCO, ESMO, EUA)? 8. Jakie leczenie systemowe I linii zastosować u chorego na rozsianego raka nerki zgodnie z zapisami programu lekowego? 9. Jakie leczenie systemowe II linii zastosować u chorego na rozsianego raka nerki zgodnie z zapisami programu lekowego? 10. Jakie leczenie systemowe należy rekomendować u chorego na rozsianego raka nerki bez komponentu jasnokomórkowego na podstawie zaleceń międzynarodowych towarzystw naukowych (NCCN, ASCO, ESMO, EUA)? 11. Jakie leczenie wspomagające ma zastosowanie u chorych na zaawansowanego raka nerki? 12. W jakich sytuacjach można zastosować aktywną obserwację u chorych na rozsianego raka nerki? Pytania 13-20 13. Jakie są granice leczenia operacyjnego chorych na raka nerki w stadium uogólnienia? 14. Czego dotyczą wątpliwości wokół leczenia chorych na raka nerki w stadium uogólnienia bez wykonanej nefrektomii? Czy nadszedł czas na zmianę standardów? 15. Jaka jest rola chemioterapii u chorych na raka nerki - kiedy ją stosować i u jakich chorych w zależności od rozpoznania histopatologicznego? 16. Jak dobrać odpowiednią metodę terapii systemowej indywidualnie dla danego chorego, uwzględniając działania niepożądane leków oraz choroby współistniejące? 17. Terapia systemowa a jakość życia chorych-jak dobrać leczenie? 18. Jaki jest stan wiedzy w relacji do potencjalnych biomarkerów immunoterapii i terapii ukierunkowanych na cele molekularne? 19. Jaka jest efektywność strategii rechallenge? 20. Czy konieczne jest natychmiastowe wdrożenie leczenia systemowego w grupie chorych określanych jako slow progressors? 34. Jaka jest rola metastazektomii w leczeniu chorych na raka nerkowokomórkowego? Jakie jest znaczenie metastazektomii jednokrotnej i metastazektomii wielokrotnych u chorych na raka nerki w stadium uogólnienia? 35. Jaka jest rola radioterapii w leczeniu chorych na raka nerki? Jaka jest rola w radioterapii w leczeniu zmian przerzutowych? 36. Czy biopsja zmian w nerce powinna poprzedzać leczenie operacyjne? 37. Czy strategia watch and wait może być stosowana w przypadku potwierdzonej obecności guzów nerki? 38. Na czym polega leczenie chorych w stadium uogólnienia z rozpoznanym rakiem brodawczakowatym lub chromofobowym nerki? Pytania 39-50 39. Którzy chorzy na rozsianego raka nerki mogą odnieść korzyść z nefrektomii? 40. Czy i kiedy można rozważyć odroczenie leczenia systemowego u chorych na rozsianego raka nerki? 41. Kiedy warto lub należy rozważyć leczenie operacyjne przerzutów raka nerki? 42. Czym należy się kierować przy wyborze leku/leczenia w I linii u chorych na rozsianego raka nerki? 43. Czy nadciśnienie tętnicze stanowi przeciwwskazanie do włączenia inhibitorów kinazy tyrozynowej w leczeniu chorych na rozsianego raka nerki? 44. Kiedy warto rozważyć redukcję, a kiedy odroczenie kolejnego kursu inhibitorów kinazy tyrozynowej u chorych na rozsianego raka nerki w przypadku wystąpienia działań niepożądanych? 45. Kiedy, dlaczego i czy w ogóle można/należy dążyć do reeskalacji dawki inhibitorów kinazy tyrozynowej? 46. Czym należy się kierować przy wyborze leku/leczenia w II linii u chorych na rozsianego raka nerki? 47. Jakie są ogólne zasady postępowania w przypadku wystąpienia działań niepożądanych leków stosowanych w leczeniu chorych na rozsianego raka nerki? 48. Jak postępować w przypadku wystąpienia nadciśnienia tętniczego w trakcie terapii chorych na rozsianego raka nerki? 49. Jak postępować w przypadku wystąpienia zaburzeń funkcji tarczycy w trakcie terapii u chorego na rozsianego raka nerki? 50. Które kryteria w skali IMDC są najbardziej istotne dla oceny rokowania? Pytania 51-65 51. Czy nefrektomia cytoredukcyjna ma wpływ na skuteczność leczenia systemowego chorych na rozsianego raka nerki? Czy zawsze przynosi korzyści? 52. Czy istnieje optymalny wybór leku terapii I linii u chorych na rozsianego raka nerki? 53. Czy sunitynib jest nadal optymalnym wyborem terapeutycznym w I linii leczenia systemowego chorych na rozsianego raka nerki? 54. Czy wybór I linii leczenia determinuje skuteczność leczenia II linii chorych na rozsianego raka nerki? 55. Czy istnieje korelacja pomiędzy czasem odpowiedzi na leczenie I linii oraz czasem odpowiedzi na leczenie II linii w rozsianym raku nerki? 56. Czy immunoterapia chorych na rozsianego raka nerki z zastosowaniem leków o aktywności anty-PD-Ll jako jedyna forma leczenia jest postępowaniem optymalnym? 57. Kiedy zastosować immunoterapię z wykorzystaniem leków o aktywności anty-PD-Ll w leczeniu chorych na rozsianego raka nerki? 58. Czy ekspresja PD-L1 ma znaczenie w terapii chorych na rozsianego raka nerki? 59. Czy immunoterapia z zastosowaniem leków o aktywności anty-PD-Ll może być skuteczną opcją leczenia systemowego I linii chorych na rozsianego raka nerki? 60. Czy wybór pomiędzy sunitynibem i pazopanibem ma wpływ na skuteczność immunoterapii z zastosowaniem leków o aktywności anty- -PD-L1 lub kabozantynibu w leczeniu chorych na rozsianego raka nerki? 61. Czy nadal istnieje miejsce dla aksytynibu w leczeniu chorych na rozsianego raka nerki? 62. laka jest rola ewerolimusu w leczeniu chorych na rozsianego raka nerki? 63. Jakie postępowanie wybrać:: leczenie sekwencyjne czy skojarzone w terapii rozsiewu raka nerki? 64. Jakie jest miejsce cytokin (IFN-a, IL-2) w leczeniu chorych na rozsianego raka nerki? 65. Czy kabozantynib jest lekiem dedykowanym kolejnym liniom terapii systemowej chorych na rozsianego raka nerki? Wykaz skrótów