Kolposkopia zajmuje coraz więcej miejsca w procesie diagnostycznym zmian nie nowotworowych, przedrakowych i raka szyjki macicy. Wprawdzie głównym zadaniem kolposkopii jest wczesne wykrywanie stanów przednowotworowych i udział w kwalifikacji tych stanów do leczenia, to nie można pominąć jej roli w ocenie szyjki już dotkniętej rakiem. Uważa się na ogół, że obrazy kolposkopowe raka szyjki macicy mieszczą się w pojęciu nietypowej strefy przekształceń nabłonkowych (strefy regeneracji) - transormatio atypica. Świadomość jednak, że istnieją przypadki, gdzie mimo wyraźnych obrazów kolposkopowych tej strefy, po weryfikacji histologicznej, nie stwierdza się ani śródnabłonkowej neoplazji (CIN) ani raka jest powodem usiłowań polegających na dokładnym przyjrzeniu się strukturze nieprawidłowej strefy przekształceń nabłonkowych i dokonaniu próby wyodrębnienia tych nieprawidłowości, które są wyrazem rozwoju raka. Tego zadania podjął się autor niniejszego Atlasu. Przedstawiona przejrzysta i doskonale technicznie opracowana ikonografia obrazów kolposkopowych raka szyjki macicy (trzeba pamiętać, że każdy przypadek raka potwierdzony był histologicznie) zaskakuje różnorodnością cech kolposkopowych raka. Stąd przedstawione obrazy nie zawsze znajdują wyraz w istniejących klasyfikacjach kolposkopowych. Prezentowane w Atlasie obrazy kolposkopowe raka szyjki macicy dotyczą obrazów uzyskiwanych w kolposkopii klasycznej. Nie należy więc dziwić się nie rzadkiej rozbieżności pomiędzy oglądanymi obrazami nieprawidłowej strefy przekształceń nabłonkowych a uzyskiwanymi, po wykonaniu biopsji, wynikami badań histologicznych. Te nieadekwatne wyniki badań próbuje się aktualnie rozstrzygać poprzez wprowadzanie do diagnostyki technik kolposkopowych mieszczących się w pojęciu tzw. kolposkopii rozszerzonej, z technikami fotodynamicznymi włącznie. Atlas jest przeznaczony przede wszystkim dla lekarzy ginekologów posiadających już pewne doświadczenie w ocenie obrazów kolposkopowych szyjki macicy. Z pewnością jednak znajdą tu coś dla siebie również lekarze dopiero poznający tajniki kolposkopowania. Prof. zw. dr hab. Andrzej Malarewicz
I. Obrazy zbieleń patologicznych w raku szyjki macicy II. Kolposkopowe obrazy naczyń patologicznych III. Endofityczne i egzofityczne postaci raka szyjki macicy IV. Obrazy tzw. nalotu brzeżnego w wewnątrzkanałowym raku szyjki macicy V. Obrazy strefy nietypowej regeneracji w raku szyjki macicy VI. Obrazy leukoplakii i erytroplakii w raku szyjki macicy VII. Obrazy raka szyjki macicy o lokalizacji obwodowej i wieloogniskowej VIII. Obrazy gruczołowego raka szyjki macicy IX. Systematyka kolposkopowych cech raka szyjki macicy X. Wybrana bibliografia