W tym tomie zamieściliśmy ogólne informacje o budowie i działaniu układu wydzielania wewnętrznego. Stanowią one punkt wyjścia do opisania złożonych mechanizmów i następstw poszczególnych chorób. Taki sposób prezentowania zagadnień powinien przyczynić się do lepszego zrozumienia istoty zaburzeń endokrynnych przez studentów medycyny i być przydatny w codziennej pracy lekarza, zarówno pierwszego kontaktu, jak i specjalisty. Szczegółowo opisaliśmy pełen zakres badań diagnostycznych pomocnych w rozpoznaniu zaburzeń endokrynnych. Omówiliśmy również fizjologię i patologię układu podwzgórzowo-przysadkowego. Choroby prowadzące do zaburzeń czynności tego układu wywołują często objawy miejscowe, często są również przyczyną dysfunkcji obwodowych gruczołów wydzielania wewnętrznego. Rozpoznanie i leczenie tych złożonych patologii z pewnością ułatwią zamieszczone w tej części liczne algorytmy postępowania diagnostyczno-terapeutycznego. Osobny i obszerny dział poświęcony jest chorobom tarczycy, które stanowią najczęstszą patologię endokrynną. Wiele uwagi poświęciliśmy także problematyce chorób kości (przede wszystkim osteoporozie), spowodowanych zaburzeniami endokrynnymi. Szczególną uwagę zwróciliśmy na dokładne omówienie zasad rozpoznawania oraz leczenia zarówno farmakologicznego, jak i chirurgicznego zaburzeń układu wewnątrzwydzielniczego. Staraliśmy się wprowadzić jak najwięcej schematów postępowania diagnostyczno-terapeutycznego, tych zaakceptowanych przez międzynarodowe towarzystwa naukowe, jak również własnych, przystosowanych do krajowych możliwości.
WIADOMOŚCI PODSTAWOWE Historia endokrynologii Podstawy endokrynologii. Anatomia i fizjologia układu wydzielania wewnętrznego Patofizjologia chorób układu wydzielania wewnętrznego Ogólna strategia postępowania w chorobach układu wydzielania wewnętrznego Trudności w interpretacji wyników badań stosowanych w diagnostyce zaburzeń endokrynologicznych PODWZGÓRZE I PRZYSADKA Budowa i czynność podwzgórza i przysadki Diagnostyka laboratoryjna układu podwzgórzowo-przysadkowego Diagnostyka obrazowa układu podwzgórzowo-przysadkowego Zaburzenia czynności podwzgórza Niedoczynność przysadki Guzy przysadki Choroby tylnego płata przysadki Leczenie chirurgiczne chorób podwzgórza i przysadki WZRASTANIE Prawidłowe wzrastanie i ocena wzrastania Niedobór wzrostu Nadmierny wzrost DOJRZEWANIE PŁCIOWE Fizjologia dojrzewania płciowego Opóźnienie lub brak cech dojrzewania płciowego Przedwczesne dojrzewanie płciowe TARCZYCA Anatomia, histologia i embriologia gruczołu tarczowego Synteza i wydzielanie hormonów tarczycy Działanie hormonów tarczycy Badanie kliniczne w chorobach tarczycy Diagnostyka laboratoryjna chorób tarczycy Badanie ultradźwiękowe w diagnostyce chorób tarczycy Znaczenie RTG i rezonansu magnetycznego w diagnostyce chorób tarczycy Medycyna nuklearna w diagnostyce chorób tarczycy Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa tarczycy Zespół niskiej T3, zespół niskiej T3 i T4 Zachowawcze leczenie łagodnych chorób tarczycy Ogólne wiadomości o leczeniu chirurgicznym łagodnych chorób tarczycy Niedoczynność tarczycy Nadczynność tarczycy Zapalenia tarczycy Wpływ leków i czynników środowiskowych na tarczycę Wole miąższowe obojętne i zespół zaburzeń z niedoboru jodu Guzkowa choroba tarczycy Rak tarczycy Choroby tarczycy u dzieci. Różnice w obrazie klinicznym i leczeniu dzieci i dorosłych Zespoły oporności na hormony tarczycy Leczenie chirurgiczne chorób tarczycy PRZYTARCZYCE Wprowadzenie do chorób przytarczyc Regulacja hormonalna metabolizmu mineralnego i kostnego Hiperkalcemia Pierwotna nadczynność przytarczyc Nadczynność przytarczyc w przewlekłej chorobie nerek Hipokalcemia Leczenie chirurgiczne nadczynności przytarczyc CHOROBY METABOLICZNE KOŚCI Osteomalacja i zaburzenia metabolizmu witaminy D Wprowadzenie do osteoporozy Diagnostyka osteoporozy Profilaktyka i leczenie osteoporozy Osteoporoza wtórna Choroba Pageta kości