Podstawy biochemiczne gospodarki lipidowej organizmu człowieka

Lipidy stanowią heterogenną grupę związków, w skład której wchodzą tłuszczowce proste składające się tylko z alkoholu i kwasów tłuszczowych związanych estrowo, tłuszczowce złożone zawierające dodatkowe składniki organiczne i nieorganiczne, a także pochodne lipidów. Do tych ostatnich zalicza się zwyczajowo cholesterol i witaminy rozpuszczalne w tłuszczach oraz ich estry, jak również dolichol. Lipidy charakteryzują się dużym powinowactwem do apolarnych rozpuszczalników (na przykład eter, chloroform, czterochlorek węgla), natomiast tylko bardzo niewielkim do wody. Głównym źródłem substancji lipidowych występujących w organizmie człowieka jest tłuszcz i nadmiar węglowodanów pobranych z pokarmem. Z lipidów przyjętych z pożywieniem przedostają się do ustroju kwasy tłuszczowe, p-monoacyloglicerole, cc-monoacyloglicerole i cholesterol oraz takie składniki tłuszczowców złożonych, jak cholina, etanoloamina i inozytol, witaminy A, D, E i K, a także rozpuszczalny w wodzie glicerol. W organizmie zachodzi zarówno resynteza substancji lipidowych, jak i synteza tych związków de novo.
Tłuszczowce odgrywają bardzo ważną rolę w ustroju człowieka. Stanowią one bowiem materiał budulcowy (fosfolipidy, sfingoglikolipidy, a także cholesterol) oraz materiał zapasowy (triacyloglicerole) będący źródłem energii. Nagromadzone w tkance tłuszczowej podskórnej triacyloglicerole chronią również organizm przed nadmierną utratą ciepła. W przestrzeni trzewnej tkanka tłuszczowa jest natomiast niezbędna do utrzymania we właściwym położeniu
narządów wewnętrznych. Lipidy stanowią także magazyn substancji, takich jak kwas arachidonowy, cholina lub inozytol. Woski, występujące w organizmie człowieka tylko w bardzo niewielkiej ilości, pełnią funkcję ochronną. Są to estry kwasów tłuszczowych i wysokocząsteczkowych alkoholi alifatycznych o łańcuchach nierozgałęzionych powstających przez redukcję odpowiednich acylopochodnych-CoA. Ponadto tłuszczowce, podobnie jak kwasy żółciowe, są również potrzebne do wchłaniania witamin A, D, E i K. W przypadku przemiany lipidowej, podobnie jak węglowodanowej lub azotowej, zachodzą w ustroju człowieka tory metaboliczne o charakterze zarówno anabolicznym, jak i katabolicznym. Do pierwszej grupy procesów należą:: synteza kwasów tłuszczowych, triacylogliceroli, cholesterolu oraz lipidów złożonych (fosfolipidów i sfingoglikolipidów). Hydrolizę wymienionych tłuszczowców, ale przede wszystkim proces p-oksydacji kwasów tłuszczowych oraz co- i oc-oksydacji tych kwasów zalicza się do torów katabolicznych. Bardziej nawet niż przy omawianiu innych przemian w trakcie oceny gospodarki lipidowej należy uwzględnić występujące po sobie w ciągu doby okresy posiłkowe i międzytrawienne (resorpcyjne i poresorpcyjne). Szczególny jest także transport substancji lipidowych w organizmie człowieka, ze względu na to, iż są one nierozpuszczalne w wodzie. Istotna jest tutaj również specyfika tkankowa. Określone tory metaboliczne przemiany lipidowej zachodzą bowiem tylko w niektórych tkankach.