Atlas cytopatologii chorób śródmiąższowych płuc. Płukanie oskrzelowo-pęcherzykowe (BAL). Program multimedialny na CD

Multimedialny Atlas cytopatologii chorób śródmiąższowych płuc powstał w wyniku dziesięcioletnich badań diagnostycznych i naukowych materiału uzyskiwanego metodą płukania oskrzelowo-pecherzykowego (bronchoalveolar lavage - BAL).
Analiza cytologiczna, cytochemiczna i immunologiczna zawiesiny komórek w popłuczynach z dolnych dróg oddechowych i wnętrza pęcherzyków płucnych w istotny sposób wzbogaciła wiedzę o procesach patologicznych zachodzących w przestrzeni płuc, ciągle niedostępną dla lekarza, mimo wprowadzania stale ulepszanych modeli bronchofiberoskopów. Technika BAL, nb. stosowana w praktyce klinicznej od ćwierćwiecza, umożliwia dziś nie tylko wizualną ocenę składników komórkowych pęcherzyków płucnych, ale także badania ich aktywności i produktów sekrecji, które w wielu laboratoriach biologii molekularnej wykrywane są w płynie uzyskanym z płukania nawet w śladowej ilości.
W ten sposób klinika została wyposażona w precyzyjny instrument diagnostyczny, za pomocą którego można dokonywać teleskopowych obserwacji na poziomie komórkowym i molekularnym bardzo odległych od oka lekarza zmian chorobowych w śródmiąższowych strukturach płuc, gdzie zachodzą procesy chorobowe, często trudne do wykrycia. Wydajność i wartość diagnostyczna metody BAL zależy od przestrzegania podstawowego warunku, jakim jest ścisła współpraca między bronchoskopistą, lekarzem prowadzącym chorego oraz cytopatologiem. Interpretacja obrazów cytologicznych musi być przeprowadzana wspólnie, ponieważ pozwoli to na uwzględnienie wielu czynników zewnętrznych i wewnętrznych, modyfikujących skład i aktywność badanych komórek.
Wydaje się, że Atlas cytopatologii chorób śródmiąższowych płuc przygotowany w formie CD-ROM spełnia podstawowe oczekiwania Czytelnika, ułatwiając zarówno szybkie zapoznanie się z całym tekstem, jak i wynajdywanie interesujących szczegółów. Zapis na płytach CD-ROM pozwala też na korzystanie z innych zbiorów, w tym z zasobów internetowych telecytopatologii.
W tym wydaniu celowo zostały pominięte pewne rozdziały, np. dotyczący specjalnych metod odczynów cytochemicznych, które wyczerpująco omówiono w innych atlasach cytologii. Zostały natomiast wprowadzone nowe dane na temat stosowania metod BAL np. w diagnostyce pediatrycznej, badaniach immunocytometrii przepływowej i w cytomorfometrii. Czytelnika zainteresowanego szerzej zagadnieniami BAL odsyłamy do wydanych drukiem atlasów (J. Linder i S. Rennard - 1988; U. Costabel - 1998) oraz opracowania J. Domagały-Kulawika i C. Marsan poświęconego technikom patomorfologicznym BAL (1993). Mam nadzieję, że multimedialny zapis atlasu cytopatologii będzie stanowił konkretną pomoc w diagnostyce chorób śródmiąższowych płuc, a także przyczynek do badań nad ich etiopatogenezą.
Zbigniew Chłap, Kraków 2001 r.