Zespół metaboliczny w praktyce klinicznej (Część 2)

Przypomnienie przyczyn i następstw zespołu metabolicznego ułatwi zrozumienie metod zapobiegania jego rozwojowi oraz leczenia jego najważniejszych składowych:: podwyższonego ciśnienia tętniczego, dyslipidemii i dysglikemii. Bez wątpienia najważniejszą rolę w patofizjologii zespołu metabolicznego odgrywają otyłość brzuszna i insulinooporność, ściśle wzajemnie powiązane. Za ich wystąpienie są współodpowiedzialne czynniki genetyczne i środowiskowe (wysokokaloryczna aterogenna dieta i niska aktywność fizyczna). Główne składowe zespołu metabolicznego i nadmiar adipokinin odpowiadają zatem za dysfunkcję i uszkodzenie śródbłonka naczyń. Przyspieszają więc wystąpienie i postęp miażdżycy.
Zespół metaboliczny jest traktowany jak stan przedcukrzycowy. Nie ulega bowiem wątpliwości, że otyłość, przede wszystkim zaś insulinooporność z wtórną hiperinsulinemią i prawdopodobnie nadmiar FFA, sprzyjają rozwojowi cukrzycy typu 2. Dowodów na to dostarczyły już liczne badania, między innymi The US Nurses’ Health Study i WOSCOPS. W prospektywnym badaniu The US Nurses’ Health Study ponad 84 tysięcy amerykańskich pielęgniarek wykazano, że otyłość jest najsilniejszym z czynników ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2. W cytowanym już szkockim badaniu WOSCOPS, w grupie mężczyzn spełniających cztery lub pięć kryteriów zespołu metabolicznego, ryzyko wstąpienia cukrzycy typu 2 było aż 24,5-krotnie większe niż u badanych bez tego zespołu. Wiadomo, że zespół metaboliczny wydatnie zwiększa chorobowość i śmiertelność sercowo-naczyniową; zagadnienie to omówiono dokładnie w poprzednim rozdziale. Jest to efekt przyspieszenia rozwoju miażdżycy i wystąpienia cukrzycy typu 2.
Zasadniczym celem leczenia chorych z zespołem metabolicznym powinno być zatem zapobieganie rozwojowi miażdżycy i cukrzycy typu 2 oraz ich groźnych powikłań sercowo-naczyniowych lub przynamniej zmniejszenie ryzyka wystąpienia tych zdarzeń.
Pierwszym etapem w prewencji i terapii zespołu metabolicznego jest modyfikacja stylu życia polegająca na zmianie diety i zwiększeniu aktywności fizycznej. Efektem tych działań powinny być redukcja masy ciała, obniżenie ciśnienia tętniczego i modyfikacja pozostałych składowych zespołu metabolicznego. Gdy ten cel nie zostanie osiągnięty, trzeba dodatkowo wdrożyć leczenie farmakologiczne. U dorosłych pacjentów z otyłością chorobliwą (olbrzymią), niepoddającą się modyfikacji stylu życia i farmakoterapii, można rozważyć leczenie chirurgiczne.
(ze wstępu)