Kulturowe ramy zachowań społecznych

Pierwsze wydanie podręcznika Kulturowe ramy zachowań społecznych, opublikowane w 2009 roku, zostało z dużym uznaniem przyjęte przez środowisko naukowe. Wkrótce po wydaniu publikacja otrzymała Nagrodę Teofrasta i tytuł najlepszej książki psychologicznej oraz nagrodę im. Władysława Witwickiego. Intensywny rozwój dyscypliny i przyrastająca liczba przeprowadzonych badań naukowych przyniosły potrzebę przygotowania zaktualizowanego i poszerzonego wydania podręcznika, które oddajemy do rąk Czytelników.

Nowe wydanie podręcznika Kulturowe ramy zachowań społecznych przedstawia warunki kulturowe stwarzające ramy, tj. mechanizmy różnorodnych zachowań i procesów psychicznych wychodzących poza zakres psychologii społecznej. Książka ta promuje suwerenną dziedzinę wiedzy w rodzinie nauk psychologicznych – psychologię międzykulturową. Jest to pierwsza na naszym rynku książka polskiego autora, oparta na jego długoletnim doświadczeniu badawczym i dydaktycznym, i równie aktywnym udziale w międzynarodowym ruchu naukowym w obrębie tej dyscypliny.

Podręcznik realizuje dwie funkcje. Po pierwsze, przedstawia próby pomiaru i interpretacji kultur w języku psychologii. Po drugie, podejmuje problematykę kulturowych uwarunkowań jednostkowych procesów psychicznych (własnego ja, tożsamości) oraz dynamiki interakcji międzykulturowej.

Czytelnik znajdzie w nim kompendium wiedzy na temat::

• Ekokulturowego modelu uwarunkowań psychiki i wpływu środowiska naturalnego na kształt życia zbiorowości je zamieszkujących oraz na psychologiczne wyposażenie jednostek będących członkami tych społeczności.
• Psychologicznych wymiarów kultury poczynając od koncepcji Geerta Hofstede, do bliższych czasowo kontynuatorów i krytyków (np. autorzy projektu GLOBE).
• Zagadnienia wartości jako atrybutów kultur w ujęciu Shaloma Schwartza oraz Ronalda Ingleharta.
• Epistemologicznych wymiarów kultury – atrybucji przyczynowych, społecznych aksjomatów oraz światopoglądów, a także kultury myślenia oraz różnic epistemologicznych w kulturach Wschodu i Zachodu.
• Tożsamości rodzajowej, kulturowej oraz problematyki stereotypów.
• Charakterystyki Polski na kulturowej mapie Europy, czynników kulturotwórczych oraz wewnętrznych podziałów kulturowych.
• Problematyki migracji i akulturacji – z nakreśleniem historii 200 lat polskiego wychodźstwa.
• Idei wielokulturowości i etnorelatywizmu oraz ich realizacji w polityce społecznej i działalności edukacyjnej.

Struktura podręcznika odpowiada harmonogramowi wykładów w trakcie roku akademickiego. Autor przekazuje wiedzę barwnym, przystępnym językiem. Analizowane zjawiska, nierzadko odległe kulturowo od doświadczeń polskiego czytelnika, przybliża za pomocą opisu wyników badań, lecz także ilustruje je blokami poszerzającymi wiedzę i obszernym, unikatowym materiałem ilustracyjnym.

(…) Wszystkich ludzi na świecie jest ponad 7 miliardów. Żyją oni w 193 suwerennych krajach będących członkami ONZ i posługują się około 6000 języków. Co z tych wielkości, rozproszenia i dysproporcji regionalnych/kontynentalnych wynika dla psychologii? Do niedawna wynikało niewiele. Większości psychologów i obywateli naszego kraju wystarczało, aby rozumieć myśli, uczucia i działania tych 40 mln ludzi mówiących jednym językiem, splecionych historią i wspólnymi warunkami życia codziennego. Pozostałą niemal całością (99,4% ludzi) można było mniej się przejmować albo uważać, że stosują się do nich, tak samo zresztą jak do nas, powszechne prawa psychologii euroamerykańskiej.

Ale pod koniec XX w. nasza perspektywa uległa znacznemu rozszerzeniu, przez co – paradoksalnie – świat bardzo się skurczył. Każdy z Was może dziś realnie udać do dowolnego zakątka naszej planety bądź też oczekiwać, że spotka jutro u siebie osobę z dowolnego kraju.

Tak wyraziste zmiany w kontaktowaniu się ludzi nie mogły ujść uwadze psychologów. Rozwój nauki wymagał postawienia nowych pytań badawczych o kulturowe uwarunkowania ludzkich myśli, uczuć i zachowań społecznych. Sprostanie wyzwaniom praktyki społecznej w środowiskach zróżnicowanych kulturowo wymagało rozwinięcia nowych programów interwencji i oddziaływań korekcyjnych. Osiągnięty na dziś stan zaawansowania pozwala na prowadzenie pełnych studiów w zakresie psychologii międzykulturowej.

Zapewnią Wam one zarówno fascynującą przygodę intelektualną, jak i przygotowanie do coraz bardziej poszukiwanego zawodu psychologa międzykulturowego.

Z tekstu