Wyzwania współczesnego pielęgniarstwa w onkologii

WSTĘP
Choroby nowotworowe zostały zakwalifikowane do chorób cywilizacyjnych, stanowiąc ogromny problem współczesnej medycyny. Nowotwory są przyczyną ok. 90 000 zgonów i 12 0000 nowych zachorowań rocznie na świecie. W przeciągu 40 lat nastąpił dwukrotny wzrost umieralności u kobiet i trzykrotny u mężczyzn. Według Światowej Organizacji Zdrowia rak powoduje więcej zgonów na świecie niż choroby sercowo-naczyniowe. Aktualnie schorzenia te stanowią w Polsce, podobnie jak w USA, drugą przyczynę zgonów, Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów w Polsce z powodu nowotworów złośliwych umiera rocznie około 95,5 tys. osób. Na początku lat 90. XX wieku nowotwory złośliwe były przyczyną niespełna 25% wszystkich zgonów, na początku obecnego stulecia stanowiły ok. 23%, w 2015 r. 26%, a w 2016 r. stanowiły 27,3% wszystkich zgonów. Aktualne dane epidemiologiczne dotyczące chorób nowotworowych są niepokojące, ponieważ Światowa Organizacja Zdrowia prognozuje znaczny wzrost zachorowań na nowotwory złośliwe w populacji ogólnej. W 2025 r. liczba nowych zachorowań rocznie wzrośnie z 14 min do 19 min, w 2030 r. - do 21,7 min, a w 2035 r. - aż do 24 min,
Ten istotny w skali globalnej problem wymusza poszukiwanie skuteczniejszych metod profilaktycznych, powodując, iż coraz więcej uwagi poświęca się prewencji zarówno pierwotnej, jak i wtórnej. Profilaktyka i wczesne wykrywanie chorób nowotworowych stały się priorytetem dla krajowej polityki zdrowotnej wielu państw europejskich, Liczne badania na świecie dowodzą, iż zmniejszenie ryzyka zachorowania na nowotwory jest najskuteczniejsze poprzez przyjęcie prozdrowotnego stylu życia, połączonego z regularnie wykonywanymi badaniami przesiewowymi. Z jednej strony jest to możliwe dzięki zwiększaniu świadomości na temat chorób nowotworowych, unikaniu narażenia na czynniki kancerogenne, a z drugiej strony poprzez systematyczne wykonywanie badań profilaktycznych przeprowadzanych masowo najlepiej w środowisku nauki, pracy, życia,
Choroba nowotworowa zmienia życie chorego i jego najbliższych, wpływa negatywnie na każdy wymiar życia, rodzi cierpienie zarówno fizyczne, jak i psychiczne, powoduje negatywne przeżycia w aspekcie społecznym i duchowym. Diagnoza choroby nowotworowej stanowi zagrożenie poczucia bezpieczeństwa, a odczucia i emocje towarzyszące chorobie dezorganizują dotychczasowe funkcjonowanie. Oprócz radzenia sobie ze stresem wynikającym z diagnozy, pacjenci z rakiem muszą radzić sobie z dolegliwościami fizycznymi wynikającymi z choroby i leczenia, ale również z trwałym upośledzeniem zdrowia, niepełnosprawnością, zmęczeniem i bólem. Stres emocjonalny i problemy psychiczne mogą prowadzić do poważnych problemów społecznych, takich jak niezdolność do pracy, obniżony dochód, słabe lub nieobecne wsparcie społeczne. W przebiegu choroby nowotworowej wyodrębniono trzy okresy, którym towarzyszą odrębne problemy i emocje. Etap diagnozy dla większości pacjentów jest równoznaczny ze zbliżającym się cierpieniem. Dominują tu lęk, złość, gniew, poczucie zagrożenia, zaprzeczenie, rozpacz. Pojawia się poczucie utraty kontroli nad sowim zdrowiem i życiem oraz stopniowa izolacja społeczna. Czynnikami, które wpływają na wzmożenie stresu są:: młody wiek pacjenta, rozpoznanie nowotworu o złym rokowaniu czy też trudna sytuacja społeczna. Okres przewlekły obejmuje czas intensywnego leczenia. Często następuje remisja choroby i powrót pacjenta do obowiązków sprzed pojawienia się choroby. Jednak proces leczenia przyczynia się do obniżenia samopoczucia, ciągłego zmęczenia, a także wystąpienia szeregu objawów niepożądanych, co wpływa na znaczne obniżenie jakości życia pacjenta. Chorzy bardzo często są nadwrażliwi, czują się ciężarem dla bliskich. Okres terminalny to czas przeżywania rozczarowania z powodu odmowy dalszego leczenia i uświadamiania sobie faktu nieuchronnie zbliżającej się śmierci. Okres ten wymaga szczególnie uważnej kontroli objawów, zapewnienia poczucia godności i poprawy jakości życia,
Analiza literatury wskazuje, że pacjenci z rakiem mogą mieć bardzo różne kategorie potrzeb. Sytuacja choroby jest przykrym doznaniem, na które każdy człowiek reaguje indywidualnie. Reakcje psychiczne związane z chorobą oraz potrzeby pacjenta zależne są od cech osobowości oraz rozumienia przez chorego swojej nowej sytuacji. Stan psychiczny chorego zmienia się wraz z upływem czasu, postępem choroby, leczenia, a pozytywne nastawienie odgrywa istotną rolę w walce z chorobą oraz jej następstwami. Ocena i zaspokajanie potrzeb i obaw pacjentów onkologicznych jest ważną rolą dla pracowników służby zdrowia, daje okazję do pełniejszego zrozumienia doświadczeń pacjentów i ich rodzin. Dlatego też jest niezbędna w ustaleniu priorytetów przydziału zasobów, do planowania i prowadzenia opieki holistycznej, czyli takiej, która w sposób wymierny będzie wpływała na jakość życia.