Kawa. Monografia medyczna.

(...) W wielu gabinetach lekarskich, lekarzy różnych specjalności, często padają kierowane przez pacjentów pytania:: Czy kawa szkodzi? Czy mogę pić kilka filiżanek kawy dziennie? Czy kawa w moim stanie jest wskazana? Aby każdego lekarza, dowolnej specjalności, wyposażyć w podręczną i aktualną wiedzę do odpowiedzi na te pytania, przygotowaliśmy monografię, którą szanowny Czytelnik dzierży teraz, niczym filiżankę czarnego trunku, w dłoni.
Dlatego do napisania monografii zaprosiliśmy wybitnych Autorów reprezentujących:: internistów, kardiologów, hipertensjologów, dietetyków, fizjologów, patofizjologów, biochemików, farmakologów klinicznych, anatomów, endokrynologów, diabetologów, nefrologów, gastroenterologów, pulmonologów, hematologów, neurologów, onkologów, chirurgów, kardiochirurgów, ginekologów, okulistów, stomatologów, psychiatrów, a nawet socjologów i profesjonalnych baristów.
Na kawę spojrzeliśmy przez pryzmat wielu dziedzin i stanów medycznych, w tym pojawiających się szczególnie często, gdy mowa o regularnym spożywaniu tego napoju, takich jak sen, wydolność fizyczna czy funkcje seksualne.
Wiele mówi się o kawie w kontekście jej wpływu na lipidy, ciśnienie tętnicze, metabolizm puryn, osteoporozę, otyłość i stan zapalny. Wszystkie te aspekty znajdą Czytelnicy w osobnych rozdziałach. Dodatkowy rozdział poświęcono farmakologii klinicznej kawy, w tym jej interakcjom z różnymi lekami. Pokusiliśmy się też o spojrzenie na kawę przez pryzmat jej „konkurencji z herbatą, czekoladą czy kieliszkiem wina. O wszystko to pytają nasi pacjenci...
Nie jest naszym zadaniem przekonywanie Czytelników do tego czy innego sposobu postrzegania kawy. Nie taka była idea tej monografii. Nie propagujemy ani kawowej abstynencji, ani nadmiernego, nieracjonalnego korzystania z kofeiny. Myśl, która przyświecała tej publikacji, była inna — to Czytelnik ma sobie wyrobić własne zdanie na temat medycznych aspektów picia kawy, porównać, jak na jej działania zdrowotne patrzą profesjonaliści — przedstawiciele różnych specjalizacji i dziedzin lekarskich. Sądzimy jednak, że końcowa opinia będzie bliska zasadzie „złotego środka— regularnego, ale umiarkowanego korzystania z tej przyjemności dnia codziennego, ale też niezwykle ciekawej, nadal nie do końca poznanej farmakologicznie i medycznie mieszanki związków chemicznych występujących w czarnym naparze.
Kawy nie da się zastąpić innym napojem. Po co ludziom kawa? — dziwił się w latach 60. ubiegłego wieku towarzysz Wiesław Gomułka, I sekretarz KC PZPR, i jako formę patriotyzmu gospodarczego zalecał picie kawy zbożowej. Nie udało mu się jednak zastąpić kawy kawą zbożową ani przekonać rodaków, że równie dobra, co burżuazyjna cytryna, jest polska kapusta kiszona. Choć tej ostatniej, podobnie jak kawy zbożowej, nie trzeba było sprowadzać z odległych krajów, to za nic nie dawało się jej dodać do herbaty. Podobnie jest z kawą — żaden jej sztuczny substytut nie spowoduje działań farmakologicznych opisanych na łamach niniejszej monografii.
Kawie byli wierni słynni tego świata:: Jan Sebastian Bach („Kantata o kawie), Ludwig van Beethoven (odliczał zawsze określoną liczbę ziarenek kawy do przyrządzenia swojej ulubionej), Theodore Roosevelt czy Winston Churchill, a kultura jej picia kształtuje się od co najmniej 1000 lat. Podobno najdroższą kawę świata uzyskuje się (a raczej odzyskuje) z odchodów tajskich słoni (Black lvory Coffee), które jedzą i trawią przez kilka dni owoce kawowca. Nie o takich specjałach jest nasza monografia, ale o codziennej filiżance kawy, wypijanej przez nas i naszych pacjentów.
Dziękujemy wszystkim Czytelnikom, którzy zapoznają się z tą blisko 400-stronicową monografią. Dziękujemy Autorom reprezentującym tak odległe dziedziny, że współtworzyli tę publikację i zgodzili się spojrzeć na kawę przez pryzmat swoich specjalności, dokonać krytycznej oceny publikowanych badań i literatury naukowej. Last, but not least dziękujemy redaktorce prowadzącej Pani Joannie Gajkowskiej, której wyjątkowy profesjonalizm w czuwaniu nad taką monografią jest czymś, co od lat podziwiamy.
prof. dr hab. n. med. Krzysztof J. Filipiak
prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz
lek. Stanisław Surma