Stres w etiologii przestępstw agresywnych

Janusz Heitzman - lekarz, psychiatra, adiunkt w Zakładzie Patologii Społecznej Katedry Psychiatrii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, wykładowca psychiatrii klinicznej na Wydziale Ochrony Zdrowia i psychiatrii sądowej na Wydziale Prawa UJ. Jest autorem wielu publikacji naukowych, rozdziałów w podręcznikach i artykułów prasowych, poruszających zagadnienia opiniowania sądowo-psychiatrycznego w sprawach karnych, orzecznictwa w stanach upić alkoholowych (praca doktorska) i psychicznych następstw urazów. Jako pierwszy w Polsce opisał kryteria diagnostyczne i orzecznicze zespołu stresu pourazowego (PTSD), kontynuując tym samym tradycje krakowskiej Kliniki Psychiatrycznej i Profesora Antoniego Kępińskiego w badaniu KZ-syndromu u byłych więźniów obozów koncentracyjnych. Jest biegłym psychiatrą sądowym opiniującym w najgłośniejszych sprawach kryminalnych ostatnich kilkunastu lat (wampir z Bytowa, Gumiś itp.)
Narastająca fala przemocy, a szczególnie spektakularne relacjonowanie w mediach przypadków zabójstw z niezrozumiałej dla przeciętnego człowieka motywacji zwróciły zainteresowanie opinii społecznej na procesy sądowe i rolę, jaką odgrywa w nich opinia biegłego psychiatry, oceniająca poczytalność sprawcy. Prezentowane dzieło podejmuje wysiłek rekapitulacji dotychczasowych badań nad stresem oraz powiązania biologicznych i psychologicznych konsekwencji urazu psychicznego (PTSD, ASD) z generowaniem zachowań agresywnych. Zdaniem autora, sprawcą agresywnego przestępstwa może stać się każdy, zwłaszcza ten, kto nie zna własnych mechanizmów reakcji na stres, wyzwalania się agresji i skutecznego sposobu zabezpieczania się przed nią. Choć niekiedy sprawca staje się nim z pozycji głęboko udręczonej ofiary, a bycie nią zawiera w sobie mniej lub bardziej trwałe zmiany psychologiczne i biologiczne, nieuchronność agresji zależy nie tyle od samego sprawcy, co od znalezienia się przez niego w warunkach szczególnie jej sprzyjających.