Tabula rasa - spory o naturę ludzką

Steven Pinker omawia moralne, emocjonalne i polityczne zabarwienie pojęcia natury ludzkiej we współczesnym świecie. Próbuje odtworzyć bieg historii, który doprowadził do tego, że naturę ludzką zaczęto spostrzegać jako pojęcie niebezpieczne. Zaprzeczanie istnieniu natury ludzkiej porównuje do wiktoriańskiego zażenowania w sprawach seksu. Uważa je jednak za znacznie bardziej szkodliwe - zniekształca bowiem współczesną naukę i oświatę, wypacza dyskusje publiczne i wpływa na nasze życie codzienne. Teoria, zgodnie z którą własne dzieci można kształtować jak glinę, narzuciła rodzicom nienaturalne, a czasem nawet okrutne metody wychowawcze. Spotęgowała cierpienia rodziców, których dzieci nie spełniły pokładanych w nich nadziei. Przekonanie zaś, że ludzkość można przemodelować dzięki prowadzonym na wielką skalę projektom inżynierii społecznej, doprowadziło do okrutnych zbrodni w historii naszego gatunku.
Pinker przekonuje jednak, że uznanie istnienia natury ludzkiej nie jest równoznaczne z akceptacją rasizmu, wojny, ludobójstwa czy zaniedbywania dzieci i osób pokrzywdzonych przez los. Tym samym, opowiada się za uznaniem odkryć dotyczących natury człowieka, które są często lekceważone lub zatajane we współczesnych rozważaniach nad ludzką kondycją. Pokazuje, w jaki sposób nowa wiedza może przyczynić się do zrozumienia licznych zagadnień i znalezienia rozwiązań problemów, które od dawna trapią ludzkie społeczeństwa - równouprawnienie płci, likwidacja ksenofobii i uprzedzeń międzygrupowych, walka z przemocą, tworzenie skutecznego ładu społecznego i programów wychowawczych.
Założenia, że istoty ludzkie są identyczne pod względem biologicznym, nie mają niegodziwych motywów i mogą dokonywać całkowicie wolnych wyborów są poddawane w wątpliwość. Jednak myśl o wrodzonej konstrukcji psychicznej bywa niemal rozpaczliwie odpychana przez badaczy. Wielu intelektualistów zaprzeczając istnieniu natury odwołuje się do trzech metafor:: czystej karty (przyrównującej umysł nowonarodzonego człowieka do czystej tablicy, która zapisana zostanie na skutek doświadczenia), szlachetnego dzikusa (założenia, że człowiek pierwotnie był dobry i szlachetny, a dopiero potem został zdeprawowany przez cywilizację) i ducha w maszynie (założenia, że w poddanym prawom fizyki i biologii ciele zamieszkuje dusza, z istoty swej niezmienna i nie poddająca się prawom natury).
Książka jest w istocie dyskusją nad trafnością i zasadnością tych zażarcie bronionych metafor, w świetle osiągnięć współczesnej psychologii, socjologii, biologii i antropologii.
Steven Pinker jest znakomitym psychologiem pracującym w Massachusetts Institute of Psychology, autorem oryginalnych badań nad rozwojem języka i percepcją przestrzenną oraz wielu książek, które przyniosły mu światową sławę, między innymi The Language Instinct czy How The Mind Works (wydanie polskie:: Jak działa umysł).