Badania makroskopowo-mikroskopowe oraz analiza fitochemiczna wybranych substancji roślinnych

Drodzy Studenci trzeciego roku farmacji!
Przedstawiamy Państwu przewodnik do ćwiczeń z farmakognozji. Opisano w nim przykładowe substancje roślinne umieszczone w Farmakopei Polskiej XI, zawierające substancje aktywne z grupy węglowodanów, terpenów, flawonoidów, saponozydów, chinonów, garbników i fenoli. Scharakteryzowano również surowce olejkowe oraz surowce zawierające kwasy organiczne, witaminy i związki mineralne.
Poszczególne części przewodnika do ćwiczeń opatrzone są krótkimi wstępami, w których przedstawiono charakterystykę dotyczącą budowy chemicznej, właściwości fizykochemicznych i farmakologicznych omawianej grupy substancji roślinnych. W skrypcie zawarto informacje dotyczące morfologii oraz anatomii poszczególnych surowców. Opisano chemizm substancji roślinnych oraz przedstawiono reakcje mikrochemiczne pozwalające na wykrywanie zawartych w nich związków czynnych. Przedstawiono działanie, zastosowanie oraz ewentualne przeciwwskazania, działania niepożądane i interakcje wynikające ze stosowania wybranych surowców farmakognostycznych. Podano również informacje dotyczące dawkowania i sposobu podania ziół do zaparzania. W przypadku wybranych substancji roślinnych opisano przykładowe metody ich analizy fitochemicznej. Przedstawiono m.in. sposoby oznaczania wskaźnika pęcznienia, wskaźnika goryczy czy substancji ekstrahowalnych. Opisano również metody badania substancji rozpuszczalnych w wodzie oraz podano metodę ilościowego oznaczania substancji aktywnych zawartych w substancji roślinnej z wykorzystaniem spektrofotometrii UV-VIS. W szeregu ćwiczeń poświęconych analizie fitochemicznej opisano wykorzystanie metody chromatografii cienkowarstwowej do potwierdzenia obecności wybranych substancji aktywnych.
W celu zwiększenia przyswajałności opisywanych zagadnień w przewodniku zamieszczono fotografie poszczególnych roślin macierzystych, z których pozyskiwana jest substancja roślinna, zdjęcia surowca grubokrojonego oraz przedstawiające ważniejsze cechy diagnostyczne sproszkowanej substancji roślinnej, otrzymane z użyciem mikroskopu optycznego.
Żywimy ogromną nadzieję, że oddany w Państwa ręce przewodnik do ćwiczeń sprawi, że nauka farmakognozji będzie nie tylko efektywna, ale również przyjemna.
Autorzy