Pneumonologia

Pneumonologia jest jedną z dynamiczniej rozwijających się dyscyplin medycyny w ostatnich latach, a dolegliwości wynikające z chorób układu oddechowego są ciągle najczęstszą przyczyną zgłaszania się chorych do lekarza POZ.
Rozwój cywilizacyjny i globalizacja gospodarki przyczyniają się do narastającego zanieczyszczenia środowiska, z którym nieustannie kontaktuje się nasz układ oddechowy, stąd też stale rosnąca liczba osób z chorobami układu oddechowego. W ciągu sześciu lat, które upłynęły od wydania książki Pneumonologia praktyczna, znacznie pogłębiła się nasza wiedza na temat patogenezy wielu chorób, ulepszono metody diagnostyczne, wprowadzono nowe leki. W ostatnich latach duży nacisk kładzie się na zapobieganie powstawaniu chorób układu oddechowego, a przede wszystkim na eliminowanie czynników przyczynowych oraz wczesne ich wykrywanie.
W tym wydaniu Pneumonologii staraliśmy się – poza przedstawieniem aktualnej patogenezy chorób układu oddechowego, opartej na powiązaniu predyspozycji genetycznych z czynnikami środowiskowymi – przedstawić nowoczesne metody badawcze, nowe podziały chorób, zasygnalizować najnowsze kierunki terapii.
Znaczny postęp, który poszerzył możliwości diagnostyczne, dotyczy przede wszystkim metod obrazowych i technik pneumonologii interwencyjnej:: ultrasonografii wewnątrzoskrzelowej oraz bronchoskopii fluorescencyjnej.
Stale rośnie również zainteresowanie technikami biologii molekularnej, pozwalającymi na szybsze rozpoznanie czynników etiologicznych, oraz nowymi biomarkerami, których identyfikacja pomocna jest we wczesnym wykrywaniu zmian rozrostowych, planowaniu terapii oraz w ocenie odpowiedzi na leczenie. Pomimo coraz lepszego poznania zjawisk patogenetycznych, stale ulepszanych metod diagnostycznych, wprowadzaniu coraz skuteczniejszych i bezpieczniejszych leków, nadal nie potrafimy wyleczyć wielu osób z patologią w układzie oddechowym.
Nie ma obecnie metody terapeutycznej, która pozwoliłaby całkowicie wyleczyć chorych na astmę czy powstrzymać progresję przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Duży nacisk kładzie się na zapobieganie zaostrzeniom choroby oraz poprawę jakości życia chorych. Wciąż pojawiają się budzące nadzieję środki farmaceutyczne, a w ciągu ostatnich lat wprowadzono kilka nowych, skutecznych leków, które zapewniają dobrą kontrolę przebiegu tych chorób, np. nowy glikokortykosteroid aktywowany w płucach – cyklezonid, dwa długo działające leki rozkurczowe:: z gr. LABA – indakaterol, oraz z gr. LAMA – tiotropium, a także pierwszy inhibitor PDE4 – roflumilast.
Mimo to nadal nie potrafimy powstrzymać przewlekłej progresji wielu chorób układu oddechowego, takich jak rak płuca czy choroby śródmiąższowe. Wiele osób z przewlekłą niewydolnością oddechową wymaga tlenoterapii oraz przewlekłej nieinwazyjnej wentylacji w warunkach domowych. Ich liczba stale rośnie, dlatego z tym problemem powinien zapoznać się każdy lekarz POZ, pod którego opieką znajdować się będzie coraz więcej takich chorych.
Mam nadzieję, że ten podręcznik – dedykowany przede wszystkim lekarzom praktykom – okaże się równie pomocny w opiece nad chorymi, jak wydana kilka lat temu Pneumonologia praktyczna, a studentów medycyny będzie inspirował do pogłębiania swojej wiedzy.
prof. dr hab. med. Ryszarda Chazan
Kierownik Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych
Pneumonologii i Alergologii
Warszawski Uniwersytet Medyczny