Dlaczego „Przewodnik leków psychotropowych 2018”? Cóż, tytuł odzwierciedla zawartość książki i to, jak powinno się jej używać, ale te zasady niewiele się zmieniły w ciągu ostatnich 25 lat. Książka jest „przewodnikiem”, ponieważ zawiera ogólne zasady, listy, zagadnienia, porady i odnośniki do tekstów źródłowych, które mogą być pomocne w podejmowaniu decyzji klinicznych, ale i kieruje dalej, wskazując, gdzie można zdobyć bardziej szczegółowe informacje. Niemożliwe jest bowiem, by w kilku zdaniach zawrzeć wszystkie subtelności prac badawczych, opisów przypadków czy prac przeglądowych. Na przykład w tym wydaniu po raz kolejny dodałem ponad 2000 nowych odnośników do tekstów źródłowych. Jeśli spędziłbym kilka godzin na lekturze i szczegółowej analizie każdej wspomnianej tu pracy, to nigdy nie ukończyłbym tej książki. Dlatego przed podjęciem jakiejkolwiek ważnej decyzji należy sięgnąć do tekstów źródłowych. Będę ogromnie wdzięczny za wszelkie rady i wskazówki dotyczące artykułów, które przyjąłem bezkrytycznie, nieopatrznie pomijając zawarte w nich błędy, tendencyjność, czy uwzględniając zdublowane opracowania. Warto wspomnieć, że niniejsza publikacja jest w pełni niezależna. Nie korzystałem z pomocy sponsorów ani wsparcia finansowego. Nikt nie miał też wpływu na treść tej książki, będącej efektem wyłącznie mojej własnej pracy. JAK KORZYSTAĆ Z KSIĄŻKI… „Przewodnik leków psychotropowych 2018” jest ułożony w taki sposób, aby pomóc rozwiązać konkretne problemy i dokonać jak najlepszego wyboru leku:: Tom 1:: Rozdział 1:: spośród wymienionych zaburzeń psychicznych wybierz to, które chcesz leczyć. Rozważ dostępne opcje farmakoterapeutyczne:: leki z BNF, leczenie skojarzone oraz niezarejestrowane metody terapeutyczne Rozdział 2:: stanowi pomoc w wyborze właściwego leku i jego dawki, jeżeli taki wybór istnieje lub jest konieczny Rozdział 3:: stanowi pomoc w wyborze leków w specyficznych grupach pacjentów Tom 2:: Rozdział 4:: umożliwia sprawdzenie interakcji lekowych Rozdział 5:: pozwala na weryfikację, czy problem psychiczny nie jest wywołany stosowaniem leków Rozdział 6:: stanowi pomoc, gdy lek wprawdzie działa, ale jego skuteczność ograniczają działania niepożądane Rozdział 7:: zawiera informacje historyczne i wszystkie inne, dla których nie znalazłem innego miejsca
Do posługiwania się tą książką niezbędny jest pewien minimalny zasób wiedzy. Zaleca się również, o ile pozwala na to czas, sprawdzanie informacji w tekstach źródłowych. Pozycje piśmiennictwa to najnowsze rzetelne artykuły przeglądowe lub prace zawierające konkretne informacje naukowe. Bardziej szczegółowe informacje można uzyskać, sięgając do cytowanych prac, a także zapoznając się z publikacjami wymienianymi w ich bibliografii. Lista publikacji i tekstów źródłowych jest tak kompletna, jak to tylko było możliwe, ale nie twierdzę, że jest pełna, podobnie jak niniejsza książka nie stanowi tak wszechstronnego omówienia danego tematu jak wyszukiwarka Medline. To, że dany lek jest zamieszczony w „Przewodniku…”, nie oznacza, że jest on zarejestrowany w kraju Czytelnika ani że jego stosowanie jest bezpieczne. Wszystkie zamieszczone informacje są prezentowane w dobrej wierze. W całej treści książki starałem się być tak obiektywny, jak to tylko możliwe. Wyrobienie sobie opinii na dany temat zależy wyłącznie od Czytelnika. Mogę jedynie mieć nadzieję, że treść książki i teksty źródłowe, do których odsyłam, wskażą Czytelnikom właściwą drogę, a czas zaoszczędzony na szukaniu artykułów będą mogli poświęcić na przemyślenia. Część artykułów pochodzi ze specjalistycznych czasopism, czego nie dało się uniknąć, ale tam, gdzie było to możliwe, w pierwszej kolejności cytowałem bardziej dostępne czasopisma. Jeżeli jedyny artykuł na temat stosowania danego leku pochodzi z nieznanego lub wydanego bardzo dawno temu czasopisma, może to nam wiele powiedzieć na temat wartości tej pracy.
ZMIANY W TYM WYDANIU Zmian dokonano we wszystkich rozdziałach (jak zawsze oznaczono je „*”). Najważniejsze z nich to uwzględnienie loksapiny w formie wziewnej oraz paliperidonu podawanego w formie iniekcji co 3 miesiące. Rozdział 2. został poddany gruntownej analizie (dziękuję, Elaine). Leki przeciwpsychotyczne, nasenne i przeciwlękowe zostały zaszeregowane do grup według kryteriów bardziej mechanistycznych niż marketingowych. Pozostaje to w zgodzie z koncepcją nomenklatury opartej na neuronaukach (NbN-2, neuroscience-based nomenclature), która, choć wciąż niedoskonała i stale rozwijana, lepiej odzwierciedla podobieństwa i różnice między lekami niż ich tradycyjny podział na grupy.
ROZDZIAŁ 1. OPCJE FARMAKOTERAPII W CHOROBACH PSYCHICZNYCH Stany nagle w psychiatrii z uwzględnieniem szybkiego uspokojenia Agresja Agorafobia Nadużywanie i uzależnienie od alkoholu Alkoholowy zespół abstynencyjny Zaburzenia lękowe Zespól nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) łącznie z zaburzeniami hiperkinetycznymi Zaburzenia ze spektrum autyzmu Uzależnienie od benzodiazepin i zespół odstawienny Choroba afektywna dwubiegunowa Osobowość chwiejna emocjonalnie podtypu granicznego (borderline) Katatonia Otępienie Depresja Zaburzenia odżywiania Bezsenność Narkolepsja Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne Lęk paniczny Zespól stresu pourazowego Schizofrenia i inne psychozy Choroba afektywna sezonowa Zachowania samouszkadzające Zaburzenia preferencji seksualnych Fobia społeczna (zespół lęku społecznego) Zespót Tourettea (zespót Gillesa de la Tourettea) Trichotillomania Kofeinizm Terapia elektrowstrząsowa ROZDZIAŁ 2. DOBÓR LEKÓW, DAWEK I PREPARATÓW Działania niepożądane leków z wybranych grup Zmiana lub odstawienie leków psychotropowych ROZDZIAŁ 3:: LEKI PSYCHOTROPOWE W SPECYFICZNYH POPULACJACH CHORYCH 3.1. Operacje bariatryczne 3.2. Choroby układu sercowo-naczyniowego Cukrzyca Padaczka Jaskra (z wąskim kątem przesączania) Upośledzenie funkcji wątroby Pacjenci w podeszłym wieku i innych zaburzeniach nastroju Choroba Parkinsona Okres okołoporodowy Niewydolność nerek Bezdech senny INDEKS WYKAZ SKRÓTÓW